Τεχνικές Συμβουλευτικής και Ψυχοθεραπείας – Master Class in Advanced Techniques

Η χρήση της καρέκλας ως θεραπευτικού εργαλείου ξεκίνησε από τον Moreno, αναπτύχθηκε από τον Perls και τη θεραπεία Gestalt και εμπλουτίστηκε από το Impact therapy, ενώ χρησιμοποιείται με διάφορες μορφές σε πολλές προσεγγίσεις. Πλέον αρκετές έρευνες έχουν δείξει την αποτελεσματικότητα της θεραπευτικής δουλειάς με καρέκλα, η οποία βασίζεται σε τρία βασικά συστατικά που συνδυάζει η τεχνική αυτή: την ανάδυση συναισθήματος, την κίνηση και την αλληλεπίδραση. Με τη βοήθεια της καρέκλας ο θεραπευόμενος έχει την ευκαιρία να αλλάξει θέση και να πειραματιστεί με πλευρές του εαυτού του που παίρνουν διάφορες μορφές (έρχονται από το παρελθόν, προβάλλονται στο μέλλον ή σε άλλα πρόσωπα). Στόχος της τεχνικής είναι να αυξηθεί η επίγνωση του θεραπευόμενου σχετικά με τις εσωτερικές συγκρούσεις που δημιουργούν εμπόδια στη ζωή του.

Η μεθοδολογία των συμπεριφορικών πειραμάτων αποτελεί μια από τις πιο δυναμικές και προχωρημένες τεχνικές προς την αλλαγή της συμπεριφοράς του θεραπευόμενου, με τα ερευνητικά δεδομένα να υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητά της σε πληθώρα δυσκολιών, όπως κατάθλιψη, επεισόδια πανικού, κοινωνικό άγχος, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή κα. Τα συμπεριφορικά πειράματα προϋποθέτουν την ανάπτυξη της ευελιξίας και της δημιουργικότητας του θεραπευτή για να καταφέρει να σχεδιάσει ένα κατάλληλο, σαφές και ασφαλές πείραμα, καθώς και να ψυχο-εκπαιδεύσει τον θεραπευόμενο προς την εφαρμογή του. Στο παρόν εργαστήριο θα δοθεί έμφαση στην καλλιέργεια αυτών των δεξιοτήτων με στόχο να κατακτήσουν οι συμμετέχοντες την άρτια ένταξη του πειραματισμού στην θεραπεία, δημιουργώντας ένα κλίμα εμπιστοσύνης στον θεραπευόμενο και εμπνέοντας την θεραπευτική αλλαγή.

Η τεχνική Image Rescripting αναπτύχθηκε από την γνωσιακή- συμπεριφορική θεωρία προκειμένου να επιτρέψει την πρόσβαση σε πρώιμες εμπειρίες του θεραπευόμενου και να συμβάλλει στην τροποποίηση αυτών. Μέσα από τα δομημένα βήματα της τεχνικής, ο θεραπευτής καθοδηγεί τον θεραπευόμενο σε μια κομβική ανάμνηση από τα πρώτα χρόνια της ζωής του, η οποία υπήρξε καθοριστική για την δημιουργία του παρόντος προβλήματος που αντιμετωπίζει στο σήμερα. Ακολουθώντας μια ασφαλή διαδρομή εντός της συνεδρίας και μέσα από την παρατήρηση της «εικόνας» αυτής της ανάμνησης, ο θεραπευόμενος αναγνωρίζει τις βαθύτερες σκέψεις και τα εγκλωβισμένα συναισθήματα που καθόρισαν την αντίληψη του εαυτού του και διαμόρφωσαν την τωρινή δυσλειτουργία του. Συνομιλώντας με τον ανήλικο εαυτό του και τα κυρίαρχα πρόσωπα αυτής της σκηνής, επαναβιώνοντας διορθωτικά την ανάμνηση αυτή, ξαναφτιάχνοντας το σενάριο αυτής της νοερής εικόνας, ο θεραπευόμενος κατορθώνει να συνδεθεί με τον εσώτερο εαυτό του, να φροντίσει τις παραμελημένες ανάγκες του και να αυτό-ιαθεί επιστρέφοντας ψυχικά ανθεκτικός και συναισθηματικά ευέλικτος στο ενήλικο παρόν του.

Ο Freud ήταν αυτός που είπε ότι τα όνειρα είναι η βασιλική οδός προς το υποσυνείδητό μας. Δουλεύοντας με τα όνειρα στη θεραπεία αποκτούμε ένα ισχυρό εργαλείο για να κατανοήσουμε τα σύμβολα, που χρησιμοποιεί το υποσυνείδητό μας, ώστε να μας φανερώσει αυτά που χρειάζεται να έρθουν στην επίγνωσή μας. Μέσω των ονείρων ο θεραπευόμενος μπορεί να αναγνωρίσει ανοιχτούς λογαριασμούς, εσωτερικές συγκρούσεις ή καταπιεσμένες πλευρές του εαυτού του και να αποκτήσει βαθύτερη επίγνωση για τη ζωή του στο σήμερα. Στο εργαστήρι αυτό θα παρουσιαστούν τεχνικές, τις οποίες μπορεί να χρησιμοποιήσει ο θεραπευτής για να βοηθήσει τον θεραπευόμενο να βιώσει και να συνδεθεί με το συμβολισμό των ονείρων του και να  κατανοήσει το μήνυμα τους με σκοπό την εσωτερική του ανάπτυξη.

Πολλά από τα θέματα που συναντάμε στο θεραπευτικό δωμάτιο οφείλονται σε αναπτυξιακά τραύματα, τα οποία έχουν κατακερματίσει και έχουν φέρει σε σύγκρουση τις πλευρές του εαυτού μας ή αλλιώς τις καταστάσεις του Εγώ. Για να μπορέσει ο θεραπευόμενος να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες που βιώνει, χρειάζεται να φέρει τις πλευρές του σε αρμονία και να γίνει ξανά ολόκληρος. Στο εργαστήριο αυτό θα εξετάσουμε τι είναι οι καταστάσεις του Εγώ, πώς αποκτούμε πρόσβαση σε αυτές και ποιες παρεμβάσεις μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να βοηθήσουμε τον θεραπευόμενο να τις φέρει σε επικοινωνία και να τις ενσωματώσει. Η θεραπευτική δουλειά με τις καταστάσεις του Εγώ προσφέρει στον θεραπευόμενο καλύτερη κατανόηση σχετικά με το πώς διαμορφώθηκε η προσωπικότητα του, σύνδεση με τις εσωτερικές πηγές στήριξης του και   αυξημένη ικανότητα διαχείρισης των συναισθημάτων του. Τέλος, μπορεί να οδηγήσει στη θεραπεία του τραύματος ή στη μείωση των συμπτωμάτων που προέρχονται από αυτό.

Η αναβλητικότητα αποτελεί μια ακούσια στρατηγική αντιμετώπισης, που υποδηλώνει την σύνθετη δυσκολία στην κατάκτηση αυτοελέγχου του ατόμου. Το μοτίβο της αναβλητικότητας ενεργοποιείται κάθε φορά που το άτομο έρχεται αντιμέτωπο με μια υποχρέωση που πρέπει να εκπληρώσει, καθώς πυροδοτούνται βαθύτερες σκέψεις αποτυχίας και επίκρισης από τους άλλους. Το άτομο οδηγείται στην σκόπιμη αναβολή της ενασχόλησης με την υποχρέωση αυτή, μιας και πιστεύει ότι δε θα μπορέσει να ανταποκριθεί στις υψηλές, τελειοθηρικές προσδοκίες που θέτει ο ίδιος ή θεωρεί ότι απαιτεί το περιβάλλον του από εκείνον, με αποτέλεσμα να βιώνει έντονο άγχος. Προκειμένου να περιορίσει τις επίμονες, αρνητικές σκέψεις περί απόρριψης και κριτικής, καθώς και τα δυσφορικά συναισθήματα, το άτομο οδηγείται ασυναίσθητα στην αναβλητικότητα. Η στρατηγική αυτή βραχυπρόθεσμα ανακουφίζει το άτομο, καθώς νιώθει απελευθερωμένο, αλλά μακροπρόθεσμα το επιβαρύνει λόγω της διαιώνισης του δυσλειτουργικού μοτίβου της αναβολής. Η αναβλητικότητα παρατηρείται σε πληθώρα κλινικών διαταραχών καθώς και σε διαταραχές προσωπικότητας. Μέσα από το εξειδικευμένο πρωτόκολλο της γνωσιακής- συμπεριφορικής προσέγγισης για την αντιμετώπιση της αναβλητικότητας το άτομο καταφέρνει να τροποποιήσει ρεαλιστικά τις διαστρεβλωμένες πεποιθήσεις για τον εαυτό του, την απαιτητικότητα, την τελειοθηρία και την απόρριψη,  να επιλέγει την δράση έναντι της αναβλητικότητας, καθώς και να ενδυναμωθεί ψυχικά.

Η διεκδικητικότητα αποτελεί μια δεξιότητα του ατόμου η οποία συμβάλλει στην ξεκάθαρη έκφραση των σκέψεων και τον συναισθημάτων του. Παράλληλα η διεκδικητικότητα συνιστά μια αποτελεσματική μέθοδο επικοινωνίας, η οποία διασφαλίζει την ομαλή συμβίωση των ανθρώπων. Αν και η αξία της διεκδικητικότητας είναι αδιαμφισβήτητη, μεγάλο ποσοστό ανθρώπων δυσκολεύεται να την κατακτήσει και οδηγείται στο μοτίβο της παθητικότητας ή της επιθετικότητας που δυσχεραίνει την επικοινωνία και την διάδραση με τους άλλους. Η έλλειψη διεκδικητικότητας ταλαιπωρεί τακτικά τους ανθρώπους δημιουργώντας ένα αίσθημα ματαίωσης των επιθυμιών, καταπίεσης των συναισθημάτων και συντελεί στη διαιώνιση αρνητικών πεποιθήσεων σχετικά με τον εαυτό και την αξία του. Η έλλειψη διεκδικητικότητας παρατηρείται σε πληθώρα διαταραχών, τόσο σε επίπεδο προσωπικότητας, όσο και σε επίπεδο κλινικών διαταραχών (όπως κυρίως, καταθλιπτικό επεισόδιο, γενικευμένο άγχος, κοινωνικό άγχος). Μέσα από το εξειδικευμένο πρωτόκολλο της γνωσιακής- συμπεριφορικής προσέγγισης για την εκπαίδευση στη διεκδικητική συμπεριφορά το άτομο καταφέρνει να τροποποιήσει ρεαλιστικά τις διαστρεβλωμένες πεποιθήσεις για τον εαυτό του, να επιλέγει την δράση έναντι της παθητικότητας, την ισορροπημένη έκφραση έναντι της επιθετικότητας και εντέλει να ενδυναμωθεί ψυχικά.